Ahli Parlimen DAP, Teresa Kok menyalahkan Tenaga Nasional Bhd (TNB), Kementerian Tenaga, Teknologi Hijau dan Air, dan Kerajaan Persekutuan mengenai gangguan semasa bekalan air di Lembah Klang.
Pada bulan September, Menteri Besar Selangor Datuk Seri Azmin Ali menyalahkan kilang-kilang di sepanjang sungai di negeri bersebelahan dan mendakwa perbuatan sabotaj punca pencemaran air di Selangor. Para pemimpin kerajaan negeri menyalahkan semua orang kecuali diri mereka sendiri.
Sekarang ini musim hujan, berlaku banjir di Kajang, tetapi paip kering di Selangor, dan ketika ada air, airnya kotor; dan kerajaan negeri atau mereka yang bertanggungjawab terhadap keperluan asas ini dan sekutu mereka terus menyalahkan orang lain atas masalah itu. Apa yang sedang berlaku?
Dua gangguan bekalan air baru-baru ini yang menjejaskan berjuta-juta orang di Selangor dalam tempoh tiga bulan lepas bukanlah kes terpencil. Ini adalah tanda-tanda masalah sistem pengurusan bekalan air yang lebih besar di negeri ini. Apabila berlaku hujan di luar rumah anda tetapi tiada air yang keluar dari paip anda, anda tahu masalah itu bukan bersifat semula jadi, ia angkara manusia, dan ia sama ada masalah ketidakcekapan pengurusan atau kelalaian tanggungjawab.
Malaysia akan menjadi negara maju dalam masa kurang dari empat tahun, tetapi Selangor nampaknya mempunyai masalah Dunia Ketiga yang kerajaan negeri tidak mampu untuk menyelesaikannya.
Tahun lepas, menurut Persatuan Air Malaysia, terdapat 83,729 insiden gangguan bekalan air di Selangor. Nombor ini kira-kira separuh daripada jumlah insiden gangguan bekalan air di semua negeri lain di Malaysia. Selangor, dengan kira-kira 20 peratus daripada penduduk Malaysia, mempunyai separuh daripada masalah air negara, jauh lebih tinggi berbanding dengan negeri-negeri lain berdasarkan asas per kapita.
Gangguan di seluruh daerah yang menjejaskan puluhan ribu orang telah berlaku pada purata kekerapan sekurang-kurangnya sekali sebulan di Selangor dalam tempoh 15 bulan yang lalu, jauh lebih tinggi daripada seluruh negara.
Masalahnya berpunca daripada kapasiti rizab loji rawatan air yang rendah. Permintaan bekalan air bersih yang dikendalikan oleh kerajaan negeri atau syarikat airnya yang berkaitan adalah 4,900 juta liter sehari, tetapi kapasiti bekalan hanya sekitar 5,000 juta liter sehari, maka terdapat kemampuan ricih yang tipis hanya sekitar dua hingga tiga peratus. Tidak menghairankan penyelenggaraan infrastruktur yang berkaitan dengan air seperti yang baru-baru ini dijalankan oleh TNB, atau sedikit perubahan dalam corak cuaca, menyebabkan gangguan bekalan air di Selangor dan Lembah Klang meruncing.
Tambah mengecewakan, punca masalah itu sebenarnya telah dikenal pasti sejak tahun 2008 apabila rundingan untuk penyusunan semula aset air di Selangor bermula. Menaik taraf kapasiti infrastruktur air memerlukan pelaburan berbilion ringgit. Bagi membantu kerajaan negeri daripada beban kewangan yang tinggi ini memerlukan penyatuan dan penyusunan semula aset air.
Penstrukturan semula melibatkan pemindahan atau penjualan aset air yang dimiliki oleh kerajaan negeri atau entiti yang berkaitan kepada Kerajaan Persekutuan. Kerajaan Persekutuan kemudiannya akan memajak balik aset tersebut kepada kerajaan negeri atau entiti yang berkaitan untuk kegunaannya. Dengan penusunan ini, pemilik baru aset, Kerajaan Persekutuan atau entiti yang berkaitan, boleh membiayai, memudahkan dan mempercepatkan naik taraf infrastruktur air melalui agensi-agensi persekutuan seperti Pengurusan Aset Air Bhd dan Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara.
Gangguan bekalan air utama yang kita alami sekarang dan dalam dua tahun yang lalu dapat dielakkan jika perlaksanaan penyusunan semula yang dinyatakan di atas tidak ditangguhkan. Hari ini, lapan tahun selepas perlaksanaan penstrukturan bermula, ia masih belum dimuktamadkan.
Jika kerajaan negeri telah menyelesaikan penyusunan semula seperti yang dirancang bersama Kerajaan Persekutuan, projek loji rawatan air Langat 2 akan selesai pada tahun 2014 dan ia akan meningkatkan kapasiti bekalan tambahan air bersih 1,000 juta liter sehar. Ini akan meningkatkan margin rizab bekalan air semasa dari tiga peratus kepada sasaran 20 peratus, cukup untuk menyediakan bekalan air bersih berterusan kepada tujuh juta penduduk yang tinggal di Lembah Klang. Pihak berkuasa negeri belum meluluskan pembinaan loji rawatan air Langat 2.
Perlaksanaan penstrukturan semula juga telah ditangguhkan kerana pihak-pihak yang terlibat, pembeli persekutuan dan negeri penjual, masih tidak dapat mencapai kesepakatan mengenai harga aset yang akan dipindahkan. Pemilik semasa aset ini, entiti yang berkaitan dengan negeri, mahukan harga yang tinggi untuk penjualan aset mereka kepada Kerajaan Persekutuan.
Tetapi, harga yang tinggi bermakna mereka akan perlu membayar kadar pajakan yang lebih tinggi bagi aset yang mengakibatkan tarif air yang lebih tinggi untuk rakyat. Kerajaan Persekutuan mahu membeli aset pada harga yang lebih berpatutan untuk memastikan tarif air rendah untuk rakyat.
Lebih parah lagi, kapasiti rizab yang tipis bukanlah satu-satunya masalah yang dihadapi pengurusan bekalan air di Selangor. Dalam tempoh lapan tahun yang lalu, penyelenggaraan kritikal dan menaik taraf infrastruktur air minum di Selangor telah terhenti, sementara menunggu penstrukturan semula. Hanya kerja-kerja menaik taraf kecil dan terhad telah dilaksanakan ke atas aset tersebut supaya tidak menjejaskan penilaian mereka semasa rundingan dijalankan untuk penjualan.
Oleh itu, aset air yang kini di bawah jagaan kerajaan negeri mungkin 'under-maintained', tidak terurus atau rosak selama lapan tahun. Ini dibuktikan oleh kadar gangguan bekalan air yang tinggi akibat kerja baik pulih tidak berjadual dan gangguan bekalan air berkaitan penyelenggaraan oleh syarikat-syarikat air berkaitan negeri pada tahun-tahun kebelakangan ini. Sebanyak 98 peratus gangguan air yang dilaporkan di Selangor tahun lepas tidak berjadual atau disebabkan kecemasan. Satu lagi bukti adalah hakikat bahawa lebih daripada 30 peratus bekalan air di Selangor hilang atau mengalami kebocoran dari rangkaian paip air di antara bekalan huluan dan pengguna hiliran.
Kerajaan negeri dan syarikat-syarikat airnya yang berkaitan mungkin telah mengetahui bahawa untuk mengurangkan gangguan bekalan air yang kerap perlu dilakukan dan membelanjakan lebih banyak kepada peningkatan dan penyelenggaraan infrastruktur air minum di bawah tanggungjawabnya. Tetapi mereka tidak melakukannya, atau tidak bersunguh-sungguh untuk menangani masalah tersebut.
Kerajaan negeri mungkin juga tahu bahawa tarif tarif air perlu ditingkatkan untuk membiayai naik taraf dan menyelenggara infrastruktur air dalam keadaan yang lebih munasabah daripada sekarang. Tetapi, nampaknya mereka lebih suka memilih untuk bertangguh, tidak melakukan apa-apa, tidak bertanggungjawab atau menyalahkan orang lain atas masalah ini.
Pelan penstrukturan semula juga akan membolehkan Kerajaan Persekutuan menyuntik lebih banyak dana untuk menaik taraf dan memperbaiki infrastruktur air sedia ada di Selangor dengan geran persekutuan dan pinjaman mudah. Walau bagaimanapun, sehingga penstrukturan semula dan pemindahan aset selesai, inisiatif ini telah tertangguh.
Namun, meskipun berlaku penangguhan didalam perlaksanaan penstrukturan semula air dan pengekangan yang tidak sepatutnya dikenakan oleh kerajaan negeri, Kerajaan Persekutuan terus membantu rakyat Selangor di dalam masalah air. Kerajaan Persekutuan di bawah Perdana Menteri Datuk Seri Najib Razak telah membelanjakan lebih daripada RM4 bilion untuk menaik taraf infrastruktur air di Selangor sejak 2009.
Jumlah yang lebih besar perlu dilaburkan dan boleh dilaburkan jika tidak kerana kekangan yang tidak sepatutnya. Terowong air 45km dari Pahang telah siap dan bersedia untuk memenuhi 40 peratus keperluan air di Lembah Klang. Tetapi ia tidak boleh mula mengalirkan air disebabkan penangguhan di bahagian Selangor.
Kerajaan negeri Selangor dan eksekutifnya juga ahli politiknya telah memberikan air percuma yang mereka tidak mampu dengan mengorbankan kemampuan penyelenggaraan, pemeliharaan dan naik taraf infrastruktur air. Ini bukan cara yang betul betul. Mereka harus tahu bahawa air tidak boleh di gunakan untuk tujuan politik.
Ironinya, karma telah mengejar mereka dan dasar air populis mereka sekarang telah memakan diri, dengan tanggungan dan penderitaan rakyat. Tetapi yang menjadi kekhuatiran kami, mereka sebaliknya kini menuding jari dan menyalahkan orang lain.
Dan kini kerajaan negeri atau entiti yang berkaitan mahu menjual aset air Selangor pada harga yang tinggi. Mungkin ini bertujuan untuk menangguhkan urus niaga sehingga selepas pilihan raya kerana ia mungkin membabitkan mereka mahu meningkatkan tarif air.
Sekiranya ini berlaku, mungkin mereka lebih suka membiarkan gangguan bekalan air berterusan untuk setahun lagi untuk mendapatkan bayaran yang lebih tinggi untuk aset dan meletakkan beban kepada rakyat Selangor dan Lembah Klang. Ramai yang perlu membawa baldi air sehingga beberapa ketinggian tangga dalam masa yang sama.
Kita tidak sepatutnya menjadi mangsa permainan politik, ketamakan atau ketinggalan zaman orang yang diamanahkan untuk menguruskan keperluan asas ini untuk kita. Jika kerajaan negeri tidak dapat mengendalikannya, bagaimanakah kita mempercayai mereka dengan perkara-perkara lain yang melibatkan kehidupan dan kesejahteraan kita? Dan apa gunanya air percuma jika tiada air?
https://youtu.be/mLly0wTuH3I
Tulisan asal oleh: By ISHAM JALIL 'The Selangor water blunder'
Isham Jalil, presiden Sukarelawan Malaysia. Beliau mempunyai pengalaman bertahun-tahun dalam perkhidmatan awam serta di sektor swasta, termasuk lebih daripada satu dekad pengalaman dalam pembangunan infrastruktur yang melibatkan tenaga dan air. Beliau juga pernah bekerja di Unit Perancang Ekonomi Kerajaan Malaysia dan memiliki master public policy ijazah dalam bidang politik, ekonomi dan undang-undang dari Universiti Harvard